Şehirlerin bugünkü isimlerine nasıl ulaştıklarını oldum olası merak etmişimdir. Bazen internetten bazense ansiklopedi ya da benzer kaynaklardan bazı şehirlerinkileri öğrenmiştim. Merakımı biraz olsun gidermiştim. Doğruluğu tartışılabilir tabi ki bu isimlerin serüveninin. Sevan Nişanyan’ın ‘Adını Unutan Ülke’ isimli kitabı meraklılarına bu konuda elinden geldiğince bilgi vermeyi amaçlıyor. Yoğun bir çalışma sonucu oluşturduğunu söylüyor bu ‘yerler sözlüğü’nü, fakat bilimsel ya da istisnasız hepsinin doğru olduğu iddiasında olmadığını da belirtiyor kitabında.
İsimlerin değiştirilmesinin Abdülaziz ve Abdülhamit döneminde başladığını, bu dönemde birçok Aziziye’lerin, Hamidiye’lerin türediğini, İttihat ve Terakki yıllarından itibaren ise isimlerde Türkçeleştirmenin görüldüğünü fakat son 10 yılda tekrar geriye dönüş yaşanmaya başlandığını belirtiyor. Kitapta 5 küçük harita da bulunuyor ve bu haritalarda hangi coğrafyadaki şehirlerin isimlerinin hangi dilden geldiklerini görebiliyorsunuz. Antakya’dan Silopi’ye kadar olan Suriye sınırı ve Mardin-Midyat civarında Arapça-Süryanice, Van Gölü çevresi ve Kuzeydoğu Anadolu’da Ermenice, Rize-Ardahan arasında Lazca ve Gürcüce, Fırat’tan Doğubeyazıt’a kadar olan kısımda ise Kürtçe dilinden gelen isimler yaygınlık gösteriyor. Kökeni Yunanca’ya dayanan isimlerin haritasına baktığımızda ise, bu grubun Doğu Anadolu ve Güneydoğu haricinde ülkenin tümüne yayıldığını görüyoruz fakat Doğu Karadeniz’de, Kapadokya’da, Ege ve Güney Marmara’da sıklaştığını fark ediyoruz. Eski isimlerine benzer şekilde isimleri Türkçeleştirilen şehirlere birkaç örnek,
Yunanca; Edirne (Hadrianoupolis), Bursa (Prousia), Biga (Pegai), İzmir (Smyrne), Fatsa (Phadissa), Ereğli (Herakleia), Bandırma (Panderma), Gelibolu (Gallipoli), Tirebolu (Tripoli), Ermenice; Tatvan (Tadvan), Siverek (Sevaverag), Iğdır (Zaruşad), Van (Van), Süryanice; Mardin (Merdo), Nusaybin (Nşibis), Gürcüce; Posof (Posxevi) ve Yunanca’dan Arapça’ya, Arapça’dan Türkçe’ye geçiş örneği olarak İskenderun(Alexandreion/al-İskenderiyun/İskenderun)
Fatih
iNSAN TARiKATI 